Stagflatie

Stagflatie is een zeldzaam maar zeer problematisch economisch verschijnsel waarbij hoge inflatie, stijgende werkloosheid en lage of negatieve economische groei gelijktijdig optreden. De term is een samenvoeging van “stagnatie” (economische stilstand of krimp) en “inflatie” (prijsstijgingen).

Normaal gesproken gaan inflatie en werkloosheid niet samen op — in een groeiende economie zorgt hogere vraag juist voor meer werkgelegenheid. Bij stagflatie werkt dit mechanisme niet meer, waardoor beleidsmakers voor grote dilemma’s komen te staan.

Kenmerken van stagflatie

Hoge inflatie

De prijzen van goederen en diensten blijven stijgen.

Economische stagnatie of krimp

Het bruto binnenlands product (bbp) groeit nauwelijks of daalt.

Stijgende werkloosheid

Bedrijven nemen minder personeel aan of snijden in hun personeelsbestand.

Lage koopkracht

Consumenten kunnen door de prijsstijgingen steeds minder kopen, wat de economische neergang verder versterkt.

Oorzaken van stagflatie

Stagflatie ontstaat vaak als gevolg van aanbodschokken of beleidsfouten:

Aanbodschokken

Bijvoorbeeld een plotselinge stijging van de olieprijzen of grondstofkosten, waardoor productie duurder wordt en consumentenprijzen stijgen. De oliecrisis van de jaren ’70 is hier een klassiek voorbeeld van.

Beleidsfouten

Zoals een te ruim monetair beleid (teveel geld in omloop) gecombineerd met strakke regelgeving of stijgende productiekosten, waardoor bedrijven niet kunnen groeien terwijl de inflatie oploopt.

Gebrek aan productiviteitsgroei

Als productiviteit stagneert, kunnen hogere lonen leiden tot hogere prijzen zonder economische groei.

Gevolgen van stagflatie

Voor consumenten en bedrijven heeft stagflatie ingrijpende gevolgen:

Verslechtering koopkracht

Hogere prijzen gecombineerd met werkloosheid zorgen ervoor dat huishoudens financieel onder druk komen te staan.

Beperkte beleidsruimte voor overheden en centrale banken

Bij inflatie wordt normaal gesproken de rente verhoogd, maar dat remt de economie af. In een recessie zou je juist de rente willen verlagen. Bij stagflatie werken deze instrumenten tegenstrijdig.

Onzekerheid op financiële markten

Beleggers hebben moeite om te anticiperen op de juiste strategie, wat kan leiden tot volatiliteit.

Stagflatie en beleggen

Stagflatie is doorgaans ongunstig voor veel beleggingscategorieën. Aandelen en obligaties kunnen onder druk komen te staan door hogere renteverwachtingen en tegenvallende bedrijfsresultaten. Toch zijn er beleggingen die in tijden van stagflatie relatief goed kunnen presteren:

• Grondstoffen: zoals goud, olie en landbouwproducten, die vaak in waarde stijgen bij inflatie.
• Vastgoed: kan aantrekkelijk blijven als huurinkomsten meestijgen met de inflatie.
• Aandelen van bedrijven met prijszettingsmacht: die in staat zijn hun hogere kosten door te berekenen aan klanten.

Historisch voorbeeld

Het bekendste voorbeeld van stagflatie is de oliecrisis in de jaren '70, toen de olieprijzen door toedoen van OPEC sterk stegen. Dit leidde tot inflatie terwijl veel westerse economieën tegelijkertijd in recessie raakten. Centrale banken wisten niet goed hoe ze op dit dubbele probleem moesten reageren, wat leidde tot jaren van economische onzekerheid.

Gerelateerde informatie:

Wat is deflatie?