Samenlevingscontract

Een samenlevingscontract is een juridische overeenkomst tussen twee (of soms meer) personen die samenwonen, waarin zij afspraken vastleggen over hun financiële en persoonlijke situatie. Hoewel samenwonen in Nederland geen wettelijke verplichtingen met zich meebrengt, biedt een samenlevingscontract duidelijkheid en bescherming voor beide partijen – vooral als het gaat om gezamenlijke bezittingen, kosten, schulden of het overlijden van een van de partners.

Een samenlevingscontract is niet wettelijk verplicht, maar wordt in veel situaties sterk aanbevolen, bijvoorbeeld als er een gezamenlijke woning is, kinderen zijn, of als men fiscaal of juridisch iets goed wil regelen.

Wat staat er in een samenlevingscontract?

De precieze inhoud van een samenlevingscontract hangt af van de wensen van de samenwonenden, maar meestal bevat het contract bepalingen over:

• Verdeling van woonlasten en huishoudelijke kosten
• Wie welk deel van het huis bezit of huurt
  
  
• Bezit en gebruik van gemeenschappelijke goederen (zoals inboedel of auto)
  
  
• Verdeling van spaargeld, schulden of andere vermogensbestanddelen
  
  
• Pensioenregelingen (bijvoorbeeld partnerpensioen)
  
  
• Wat gebeurt er bij overlijden of het beëindigen van de relatie
  
  

De afspraken zijn dus bedoeld om helderheid te scheppen en conflicten te voorkomen, zowel tijdens de relatie als bij een eventuele breuk of overlijden.

Moet een samenlevingscontract via de notaris?

Het is mogelijk om zelf een samenlevingscontract op te stellen, bijvoorbeeld met behulp van een online voorbeeld of modelovereenkomst. Echter, een notarieel samenlevingscontract (vastgelegd door een notaris) biedt een aantal belangrijke voordelen:

• Alleen een notarieel contract wordt erkend door pensioenfondsen voor het recht op partnerpensioen.
  
  
• Voor de erfbelasting geldt een vrijstelling voor samenwoners alleen als er een notarieel samenlevingscontract is en men minimaal vijf jaar samenwoont (of aan aanvullende voorwaarden voldoet).
  
  
• De notaris zorgt voor correcte juridische formulering en voorkomt conflicten over interpretatie.

Kortom: het is niet verplicht, maar wel sterk aan te raden om een samenlevingscontract bij de notaris vast te leggen, zeker als er sprake is van gezamenlijke bezittingen, pensioen of kinderen.

Samenlevingscontract en belasting

Een samenlevingscontract kan gevolgen hebben voor de belastingheffing, bijvoorbeeld bij:

• Erfbelasting: met een notarieel contract en vijf jaar samenwoning (of korter bij een kind of samen een huis kopen) is er een hoge vrijstelling voor erfbelasting.
• Inkomstenbelasting: partners met een samenlevingscontract kunnen fiscaal partner worden, wat gevolgen heeft voor heffingskortingen, hypotheekrenteaftrek en verdeling van vermogen.

De belastingdienst stelt aanvullende eisen aan fiscaal partnerschap, zoals een gezamenlijk kind of een gezamenlijke woning, naast het samenlevingscontract.

Relevantie voor beleggers

Voor mensen die samenwonen en gezamenlijk beleggen of vermogen opbouwen (bijvoorbeeld via een gezamenlijke beleggingsrekening, een vastgoedfonds of banksparen voor pensioen), is een samenlevingscontract van groot belang. Het contract regelt onder meer:

• Wie recht heeft op welk deel van de beleggingen of opgebouwde waarde
  
  
• Wat er gebeurt met de beleggingsopbrengsten bij uit elkaar gaan of overlijden
  
  
• Of partners elkaar als begunstigde willen aanwijzen

Verschil met andere samenlevingsvormen

Een samenlevingscontract is niet hetzelfde als een huwelijk of geregistreerd partnerschap. Deze laatste twee vormen zijn wettelijk geregeld en brengen automatisch rechten en plichten met zich mee, zoals gemeenschap van goederen of alimentatieverplichtingen.

Een samenlevingscontract is juist bedoeld om dat soort zaken vrijblijvend maar helder vast te leggen voor mensen die niet willen trouwen of registreren, maar wel zekerheid zoeken.